ISBN 83-10-08902-3 NK 1989, str. 358, stan db+/bdb- (podniszczona lekko obwoluta, połączenie pomiędzy oprawą a blokiem naprawiane taśmą na końcu książki - podklejenie) OD AUTORA Morze porównać można do wielkiego pola bitwy. Bitwy nieustannej toczonej z żywiołem - ze sztormami, falą, wichrem, mgłą, lodami i nawet z ogniem; toczonej z czasem-o szybkie rejsy, o szybkie manewry, o szybkie przeładunki; toczonej i z innymi ludźmi w czasie wojny - wtedy już krwawej, bezpardonowej, okrutnej. Bitwę tę, nigdy nie ustającą, toczą od początku historii żeglugi pływający na statkach ludzie i kierowane przez nich statki i okręty. Tysiące ludzi i tysiące statków i okrętów, małych i wielkich, handlowych i wojennych. W znanych z historii bitwach i wojnach uczestniczyły i rozstrzygały je masy wojska - żołnierzy, oficerów, dowódców. Zapadają nam jednak w pamięć tylko nieliczni-bohaterscy żołnierze, wybitni oficerowie, sławni dowódcy. Jakże często przy tym zapadają w pamięć - i w serce - nie tyle przez karty podręczników historii, ile przez barwne opisy i obrazy. Któż by pamiętał tak dobrze obronę Zbaraża, Sowińskiego na Woli, Witolda pod Grunwaldem czy szarżę pod Somosierra, gdyby nie Sienkiewicz, Matejko czy Kossak? Podobnie jest i w owej potrójnej bitwie toczonej na morzach. Biorą w niej udział masy marynarzy i ogromne ilości statków i okrętów, a relacjonują o jej przebiegu kroniki, źródłowe opracowania i naukowe dzieła. Pamiętamy jednak i wspominamy - z podziwem, grozą czy współczuciem-tylko o nielicznych epizodach, ludziach i statkach. I znowu - utrwalają się one w naszej pamięci często przez opis, przez film, przez ilustrację. Stara prawda: przez oczy do serca. Książka ta pragnie właśnie trafić do serc przez oczy, przez ilustracje. Przez ilustracje jednego z najlepszych ilustratorów mary-nistów, który w swych obrazach i rysunkach-jakże już wielu! -u-trwalił niemal całą naszą morską historię, ową polską bitwę na morzach, bitwę z dni wojny i z czasu pokoju. Niełatwo jest być ilustratorem marynistą. Większość epizodów - bojów morskich, katastrof, walki ze sztormem - nie ma dokumentacji fotograficznej. Trzeba więc dobrze znać i odczuwać morze i życie marynarza, aby uchwycić grozę lub nastrój chwili, trzeba mozolnie i drobiazgowo studiować szczegóły, by nie popełnić błędu. Obrazy muszą być bowiem realistyczne, zastępować niejako fotografię, i muszą zarazem mieć silne, emocjonalne tło. Bez tego będą martwe, nie trafią przez oczy do pamięci i serca. Ilustracje i obrazy Adama Werki spełniają te warunki - zrozumienia morza, dokładnego odwzorowania i nasycenia nastrojem. Niestety, w większości są rozproszone po okładkach i stronicach wielu czasopism, broszur i książek. Tutaj zebrano ich większą ilość - tekst zaś jest niejako uzupełnieniem do nich. Zarówno jednak ilustracje, jak i opisy nie stanowią precyzyjnie systematycznej monografii naszej floty. Ich kolejność wynika z pewnych grup tematycznych, a także z chronologii przedstawianych wydarzeń i epizodów. Ujęte są jednak w zasadzie wszystkie okręty PMW i statki PMH-te ostatnie, z uwagi na limit miejsca, o pojemności powyżej 150 BRT* - oraz dostępne ich dane. Szerzej natomiast omówiono te spośród owej wielości okrętów i statków, które szczególnie zaznaczyły się w kronikach polskiej bitwy o morze - odważną akcją, tragicznym epizodem, nowością konstrukcji, ważnym momentem dziejowym czy wreszcie osobliwym losem: te po prostu, o których warto i należy pamiętać. Oczywiście nie są to bynajmniej wszystkie godne pamięci polskie statki i okręty. Nie ma wśród nich-z braku miejsca-najbardziej szarych i najmniej dostrzeganych statków technicznych i portowych, nie ma małych statków rybackich ani jachtów. Nie ma też losów wielu statków-i okrętów współczesnych, które dopiero piszą swoją historię. Trzeba także wspomnieć i o tym, że łatwiej było uchwycić historię floty polskiej do roku 1945, gdy liczyła zaledwie kilkadziesiąt statków i jeszcze mniej okrętów wojennych, niż w okresie powojennym - gdy liczy ich kilkaset Jeśli jednak książka ta, poprzez ilustracje i tekst utrwali pamięć o bodaj tych kilkudziesięciu wyeksponowanych polskich jednostkach, jeśli zachęci do poznania dziejów naszej floty z opisów monograficznych i z materiałów źródłowych, jeśli ułatwi zrozumienie owych nieustannych zmagań z groźnym i pięknym morzem, owej ciągłej wojennej i pokojowej walki toczonej pod biało-czerwoną banderą-jej zadanie zostanie spełnione. SPIS TREŚCI OD AUTORA CZĘŚĆ I. STATKI POLSKIEJ MARYNARKI HANDLOWEJ Skróty nazw i pełne nazwy przedsiębiorstw armatorskich PMH Układ danych oraz przyjęte skróty i symbole OKRES MIĘDZYWOJENNY 1. EFEMERYDY 2. NIEŁATWY ŻYWOT „SARMACJI" LODOWE OKOWY 3. TWARDE „FRANCUZY" OD „WILNA" DO „KATOWIC" , 4. PECHOWY STATEK PAMIĘTNY REJS 5. Z DALEKICH JEZIOR , 6. BLIŹNIAKI Z NIERÓWNYM SZCZĘŚCIEM NIEZWYKŁA KOLIZJA 7. PODWÓJNY WRAK 8. NA ZALODZONYCH WODACH SPOKOJNY I KRNĄBRNY 9. KU BRZEGOM LEWANTU 10. MAŁE UŻYTECZNE „JUNIORKI" OSTATNI REJS „ROZEWIA" 11. RODZINA CZARNYCH „ROBURÓW" PIERWSZA STRATA 12. W SŁUŻBIE EMIGRANTÓW 13. OD LUDZI KU TOWAROM 14. NIEFORTUNNY „POLRYŻ" 15. SAMOTNY MAŁY „PIONIER" 16. DWIE „WOLE" KONIEC „STALÓWKI" 17. „BARTOSIAKI" 18. NIEDOKOŃCZONA SYMFONIA 19. OD TCZEWA PO KOPENHAGĘ „BIAŁA FLOTA" 20. KLEJNOTY KSIĘŻNICZKI 21. MARSZAŁEK I KRÓL BLIŹNIAK „SZCZĘŚLIWEGO STATKU" ODEJŚCIE KRÓLA 22. DWAJ KRÓLOWIE Z ZACHODU KRÓLOWIE 23. SZKOŁY POD ŻAGLAMI TEN PIERWSZY BIAŁA FREGATA POD ŻAGLAMI „ZAWISZY" 24. PECHOWY WIELOMASZTOWIEC PECHOWIEC 25. NA DALEKICH ŁOWISKACH OKRES II WOJNY ŚWIATOWEJ 1. „EMPAJERY" 2. PIĘCIORACZKI SPOD LITERY „K" 3. SAMOTNY STARY KOMPOZYTOR 4. BEZ POLSKIEJ BANDERY OKRES POWOJENNY 1. ZAPŁATA ZA STRATY 2. JEDYNY ODZYSKANY 3. WYDARTE GŁĘBINOM WYDOBYTY I UTRACONY 4. „SOŁDKI" 5. PODZWONNE MASZYNIE PAROWEJ 6. „LEWANTY" 7. W SŁUŻBIE DWÓCH NARODÓW PRZERWANE REJSY 8. STATKI „Z DRUGIEJ RĘKI" RATUNEK 9. BEZ KOMINA-BRZYDKO 10. „SKŁADANKA" ZE SŁYNNĄ NAZWĄ 11. SAGA DZIESIĘCIOTYSIĘCZNIKÓW DJAKBIER 12. NASTĘPCY DZIESIĘCIOTYSIĘCZNIKÓW ZATOPIĆ WŁASNY STATEK? 13. „EMPAJERY" I „LIBERCIAKI" 14. PERS-EXPRESS . 15. W GÓRNICZEJ SŁUŻBIE 16. „MISS KANAŁU KILOŃSKIEGO" 17. ZATOPIĆ, ABY OCALIĆ OGIEŃ NA WODZIE 18. POD SŁOŃCEM TROPIKÓW PĘKNIĘTY HOL 19. JEZIOROWCE 20. ŻEGLUGA MAŁA I NIEŁATWA 21. HISTORIA LUBI SIĘ POWTARZAĆ 22. NIEBEZPIECZNE PRZECHYŁY 23. RYCZĄCY PASAŻEROWIE 24. ZRODZONE NAD RZEKĄ 25. STATKI Z BRATNICH STOCZNI 26. EKSPRESOWCE 27. POŻYTECZNE SPÓŁKI 28. SEMIKONTENEROWĆE 29. NOWA ERA 30. PŁYWAJĄCE UCZELNIE 31. SMUTNE EMERYTURY 32. MAŁE. ŚREDNIE I DUŻE 33. PRZEŁOMOWY „MANIFEST" 34. REJSY ._ZIEM" WOKÓŁ ZIEMI, 35. ..PANAMAXY" 36. ZMIENNE KONIUNKTURY 37. NIE ROZPOCZĘTA KARIERA 5; ZBIORNIKOWCE Z POLSKIEJ STOCZNI 39. STUTYSIĘCZNIKI SZKOŁA I PRAKTYKA 40. W KOLORZE ŻÓŁTYM 41. W CEGLASTYM KOLORZE 42. ZAPOMNIANY PIONIER 43. NOWA „BIAŁA FLOTA" 44. POWOJENNI KRÓLOWIE 45. ..POMORZE" I „ŚLĄSK" 46. NOWE „SKRZYDLATE" STATKI DRUGI „DAR" NOWY „ZAWISZA" 4". WETERANI MORSKICH ŁOWÓW 48. RYBACKIE „PTASZKI" 49. SUPERTRAWLERY 50. .JEZIORA" 51. PŁYWAJĄCE PRZETWÓRNIE 52. PŁYWAJĄCE BAZY 53. RYBACKI MOST 54. RYBOŁÓWSTWO I NAUKA CZĘŚĆ II. OKRĘTY POLSKIEJ MARYNARKI WOJENNEJ Objaśnienia skrótów i symboli OKRES MIĘDZYWOJENNY 1. DWA PIERWSZE OKRĘTY 2. NAJSILNIEJSZE ..GROM" OKRĘT MUZEUM 3. PIERWSZE NOWOCZESNE OKRĘT SYMBOL , .J3URZV - TO B
|